Videokaart
Vandaag: een computer kopen - videokaart
Rubriek: informatief
Wanneer u naar de winkel gaat om een nieuwe computer aan te schaffen, is het handig om vooraf te weten wat u nodig heeft. Daarom bespreken we de komende dagen de basale systeemeisen en wat ze betekenen, zodat u niet met uw mond vol tanden staat als de verkoper u een systeem met 20 gigabyte aan werkgeheugen en een processor met 8 cores probeert aan te praten.
In mijn onvrijwillige en bovendien onbetaalde bijbaan als ‘nerdy neefje’ voor vrienden, familieleden (en zelfs vrienden van familieleden…) merk ik vaak dat mensen zich door gebrek aan kennis laten misleiden door schreeuwerige cijfers die betrekking op werkgeheugen, harddiskruimte en processorsnelheid. Vervolgens komen deze mensen thuis met een computer die ze duizenden euro’s heeft gekost, waarmee je de animators van Pixar jaloers zou kunnen maken, en waarmee ze uiteindelijk niets meer doen dan e-mailen, tekstverwerken en internetten. Zonde van het geld!
De videokaart
De videokaart is voor een groot deel verantwoordelijk voor het grafische gedeelte van de computer. Er zijn heel veel verschillende videokaarten, die zich van elkaar onderscheiden door onder meer de kloksnelheid en de hoeveelheid grafisch geheugen.
Bij de aanschaf van een nieuwe computer is het voor u vooral van belang te weten wat u met de computer van plan bent. Wilt u bijvoorbeeld de allernieuwste computerspelletjes spelen dan is een duurdere videokaart met veel grafisch geheugen zeker aan te raden.
Gebruikt u de computer voornamelijk voor tekstverwerken, internetten en e-mailen (allemaal toepassingen die met platte, statische beelden werken), dan zal een goedkopere videokaart prima voldoen.
Videokaarten worden tegenwoordig standaard verkocht met 128 megabyte tot 1 gigabyte grafisch geheugen. De videokaart is eenvoudig te upgraden naar een duurder model mocht dat nodig blijken te zijn.
Overklokken
De basis
Er zijn in feite drie simpele manieren om de snelheid van een videokaart te verhogen. Allereerst kun je de klokfrequentie waarop de 3D-chip, ofwel de GPU, werkt verhogen. Dat kun je vergelijken met het overklokken van een processor; hoe meer megahertz, hoe meer berekeningen zo'n chip per seconde kan uitvoeren en hoe hoger de snelheid dus zal zijn. Als tweede kun je de snelheid waarop de op de videokaart aanwezige geheugenchips werken verhogen, wederom een kwestie van het aantal MHz ophogen. De laatste truc is om de snelheid van de bus tussen de videokaart en de rest van het syteem - ofwel de PCI-Express of AGP bus - te verhogen. Onze ervaring met dit laatste middel is echter dat de daar beschikbare bandbreedte in de regel zelden tot nooit volledig wordt gebruikt, zodat het versnellen van de bus zelden een merkbaar resultaat oplevert. Het verhogen van de klokfrequentie van de GPU en het geheugen merk je echter direct; wanneer je beiden 10 procent verhoogt, zullen de prestaties in games ook bijna 10 procent hoger gaan.
De uitdaging bij het overklokken van een videokaart is juist het feit dat om de hoogste prestaties te behalen, je zowel de optimale klokfrequentie voor de GPU als voor het geheugen moet zien te vinden. Beide klokfrequenties zijn niet gekoppeld en het aanwezige overklokpotentieel kan compleet anders zijn; bij de ene videokaart kan het zijn dat de snelheid van de GPU flinkt kunt verhogen, maar de geheugenchips nauwelijks kunt versnellen, terwijl het bij een andere kaart precies andersom kan zijn.
Schijnbaar identieke videokaarten, maar met andere koeling. Het verschil in overklokpotentieel laat zich raden.
Koeling
Voordat we aan de slag gaan, eerst een aantal belangrijke tips. Net zoals bij het overklokken van een processor, geldt bij videokaarten dat hoe hoger je de klokfrequentie instelt, hoe warmer de GPU en de geheugenchips zullen worden. Zodra je op een gegeven moment té hoge klokfrequenties hebt ingesteld, zal de kaart niet stabiel meer werken. Dat kan enerzijds komen doordat de chip überhaupt niet meer wil functioneren op dergelijke snelheden, maar het kan ook zijn dat hij gewoonweg té warm wordt. Het is altijd aan te raden om tijdens het overklokken de temperatuur van de GPU in de gaten te houden; ze mogen op zich best heet worden - pas boven de circa 120 graden wordt het écht kritiek - maar het is om de levensduur van je videokaart te verlengen toch aan te raden om altijd onder de 100 graden te blijven. Je kunt het ook omdraaien; hoe beter je de videokaart weet te koelen, hoe hoger het overklokpotentieel is!
In eerste instantie zit je natuurlijk vast aan de koeler die al standaard op je videokaart geplaatst is. Belangrijk is echter dat deze, als hij in een kast is ingebouwd, voldoende koude lucht kan aanzuigen. Om goede overklokresultaten te behalen is een goede airflow in de behuizing dus van groot belang! Wil je méér uit je videokaart halen, dan is het te overwegen om een betere koeler op je videokaart te plaatsen. Dat is echter wat complexer dan bij een processor en daarnaast geven de meeste fabrikanten aan dat je de garantie op je kaart verliest, zodra je de koeler verwisselt. Die-hards zullen zich daardoor niet laten afschrikken, maar voor anderen is het juist een reden om bij de aanschaf van een videokaart al goed op te letten wat voor koeler er door de fabrikant standaard gebruikt wordt. Geen wonder dat we bij onze videokaarttesten altijd inventariseren wat het overklokpotentieel is!
Een laatste belangrijke tip op het gebied van koeling is dat bij veel videokaarten de geheugenchips niet gekoeld zijn. Het overklokpotentieel zal dan ook tegenvallen. Gelukkig hebben een aantal merken losse geheugenkoelblokjes in de handel, die je eenvoudig op de chips kunt plakken. Dat kan in veel gevallen toch wel wat verschil maken.